Demokratsko društvo i odgovorne institucije

Crna Gora teži da postane članica Evropske unije, što iziskuje temeljne reforme, demokratizaciju društva u cjelini i učvršćivanje vladavine prava. Uprkos činjenici da je Crna Gora zemlja sa višim srednjim prihodima - što pokazuje napredak u razvoju - pred njom je i dalje mnoštvo izazova, dok posljedice globalne finansijske krize dodatno opterećuju kapacitete javne uprave u Crnoj Gori.

Crna Gora je uložila značajne napore u poboljšanje sistema upravljanja. Usklađivanje zakonodavnog okvira sa evropskim pravom (Acquis) zahtijeva energičnu akciju koja će podstaći produktivnost, poboljšati transparentnost i ispuniti i ostale ciljeve Strategije za reformu javne uprave.

Izazovi postoje i na centralnom i na lokalnom nivou, a prati ih potreba za osnaživanjem učešća građana u društvenim procesima. Istovremeno, izvještaji Evropske komisije o napretku iznova skreću pažnju na potrebu jasnog pokazivanja konkretnih rezultata u oblasti vladavine prava, pristupa pravdi za sve i borbe protiv korupcije na svim nivoima.

Takođe, višak i nebezbjedno skladištenje vojnog naoružanja smatra se ekološkim i bezbjednosnim rizikom. Zato Crna Gora mora da nastavi da usklađuje sektor odbrane sa međunarodnim standardima.

Čime se bavimo

UNDP radi sa Vladom Crne Gore na poboljšanju dobrog upravljanja, participatornoj demokratiji i njegovanju demokratskog društva koje u potpunosti poštuje i štiti ljudska prava kroz vladavinu prava, transparentnost i odgovornost vlasti.

U našem fokusu je izgradnja kapaciteta na centralnom i lokalnom nivou za potrebe pregovora Crne Gore sa EU, zakonodavnih i institucionalnih reformi javne uprave, pravosuđa i bezbjednosti građana. Najznačajniji programi UNDP u oblasti demokratskog upravljanja su:

• Program za razvoj kapaciteta (Capacity Development Programme - CDP) pomaže Vladi Crne Gore da ubrza reformu državne uprave u procesu pristupanja EU, sa naglaskom na izradi zakonodavstva, strategija i politika.
•  Program za vladavinu prava i ljudska prava pomaže Ministarstvu pravde i sudskim organima Crne Gore u sprovođenju reforme u oblasti vladavine prava u skladu sa procesom pristupanja EU.
• Program za demilitarizaciju Crne Gore – (Montenegro Demilitarization – MONDEM) usmjeren je na svođenje vojnog naoružanja na odgovarajuću mjeru, uz zaštitu životne sredine; bezbjedno odlaganje opasnih  materija; uspostavljanje bezbjednog i sigurnog skladištenja konvencionalne municije.
• Program za lokalni razvoj pruža podršku Ministarstvu unutrašnjih poslova i Ministarstvu finansija, Zajednici opština i svim opštinama u Crnoj Gori u unapređenju kvaliteta usluga za građane, na transparentan, odgovoran i isplativ način.

Glavni rezultati

Od 2003. godine Program za razvoj kapaciteta (CDP) doprinio je ostvarenju svih glavnih elemenata u procesu evropskih integracija: pripremi Sporazuma o stabilizaciji i pridruživanju i njegovom sprovođenju; pripremi za pristupanje EU kroz jačanje kapaciteta državne uprave i konkretnih pregovaračkih struktura za pristupanje EU, kao i izradi ključnih strateških dokumenata kao što su Nacionalni program za integracije (NPI), Ekonomski i fiskalni program (EFP), Pretpristupni ekonomski program (PEP), Strategija reforme javne uprave, itd.

Program za vladavinu prava i ljudska prava je 2011. godine doprinio izradi i donošenju Zakona o besplatnoj pravnoj pomoći i otvaranju 15 kancelarija za besplatnu pravnu pomoć u svim osnovnim sudovima u Crnoj Gori. Paralelno sa tim, unaprijeđeni su instrumenti za alternativno rješavanje sporova kroz podršku izradi nacrta izmjena i dopuna Zakona o posredovanju. UNDP je sa Centrom za obuku nosilaca pravosudne funkcije pokrenuo i realizovao Program obuke za borbu protiv korupcije za sudije i tužioce i podržao izradu nacrta novog Zakona o krivičnom postupku. Kroz ovaj program podržali smo i Ministarstvo pravde u strukturalnoj organizaciji, jačanju vještina u upravljanju kadrovima, unapređenju znanja o procesu integracije u EU, i zaključivanju ugovora sa zemljama u regionu o uzajamnoj pravnoj  pomoći.  

Od 2007. godine, u okviru Programa MONDEM uklonjeno je 128 tona toksičnog goriva i 26 tona napalma iz Bokokotorskog zaliva, a 61 zastarjeli tenk tipa T-55, vlasništvo Vojske Crne Gore, je istopljen i pretvoren u staro gvožđe. Ukupno je uništeno 1200 komada teškog naoružanja i 1130 tona municije. Skladište u Tarašu rekonstruisano je 2011. godine, a u toku su radovi na drugoj skladišnoj jedinici u Brezoviku.

Od 2010. godine, Program za lokalni razvoj podržao je Ministarstvo unutrašnjih poslova u izradi Strategije za međuopštinsku saradnju (2011-2015), kao i u objavljivanju publikacije o međuopštinskoj saradnji, Priručnika za izdavanje opštinskih obveznica u Crnoj Gori, i u izradi opsežne Analize funkcija i kapaciteta upravljanja ljudskim resursima u crnogorskim opštinama. Nekoliko zakonodavnih inicijativa proizašlo je iz dobro odmjerene kombinacije obuka, rada sa mentorom, razmjene iskustava kroz podršku kolega i studijskih posjeta za službenike opština zadužene za finansije. Program lokalnog upravljanja je takođe pružio tehničku podršku radnim grupama zaduženim za izradu nacrta Planova za strateški razvoj opština Kolašin i Žabljak.

2012. godine, Sektor UNDP za demokratsko upravljanje podržao je osmišljavanje i uspostavljanje platforme za elektronsko podnošenje peticija "Glas građana", čime je Crna Gora postala prva zemlja u širem regionu koja je uvela ovakav model za učešće građana u kreiranju politika.